Anestezi ameliyat esnasında hastanın acı duymasını engellemek için geliştirilmiş bir uygulamadır. Müdahalenin türüne göre çeşitli anestezi tipleri bulunur. Bazı durumlarda anestezi çeşitleri hastanın tercihine bağlı olarak da değişiklik gösterebilir. Örneğin bilinç kaybı bazı anestezi türlerinde gerçekleşmez. Komplike ameliyatlarda hastanın bilinç kaybının gerçekleştiği anestezi türleri uygulanırken, bölgesel bazı uygulamalarda lokal anestezi uygulanmaktadır.

Anestezi türleri nelerdir?

Genel anestezi

Genel anestezi açık kalp ameliyatı, çeşitli kanser ameliyatları diz protezi gibi ağır cerrahi müdahalelerde kullanılır. Bu tür ağır ameliyatlar çoğunlukla hastanın hayati tehlikesinin bulunduğu ya da yaşam standardını güçlü bir biçimde değiştirecek olan türdedir. Bu yüzden genel anestezi haricinde herhangi bir uygulama kullanmak mümkün olmaz.

Genel anestezi nasıl uygulanır?

Önemli ameliyatlarda ameliyatı yapan doktor kadar anestezi uzmanının bilgi birikimi de önemlidir. Anestezi uzmanı damar içine zerk ettiği ilaç vasıtasıyla hastanın bilincini belirlediği süre boyunca kaybetmesini ve vücut fonksiyonlarının yavaşlamasını sağlar. Solunumu rahatlatmak için de hastanın boğazına tüp takılabilir. Çoğu kişinin korktuğu anestezi sırasında ayılma riskini önlemek için tansiyon, kalp atış hızı ve solunum gibi çeşitli veriler takip edilir ve anestezinin doğru şekilde çalışması sağlanır. 

Ameliyat bittiğinde anestezi uzmanı gerekli işlemleri yapar ve hastanın hayati tüm verilerinin olağan seyrine dönmesini sağlar. Bu uygulama ise reanimasyondur. Genel anestezinin yan etkileri olabilir. Hastada titreme ve kusma gibi çeşitli yan etkiler görülebilir. Ayrıca eğer solunum tüpü kullanılmışsa hafif bir ağrı oluşabilir.

Hasta aynı gün içinde çıkış yapacaksa motor becerilerinde aksama görülebilir. Bu yüzden hasta aynı gün araba sürmemeli ve herhangi bir alet kullanmamalıdır.

Sedasyon

Bazı teşhis yöntemleri ağrılı ve acı verici olabilir. Teşhis sırasında hastanın mümkün olduğu kadar rahat etmesi hem hastanın psikolojisi açısından hem de teşhisin sağlıklı olabilmesi açısından önemlidir. Sedasyon hastayı hem rahatlatır hem de bazen uyumasını sağlar. Lokal anestezinin rahatlatmadığı ancak genel anestezinin de gereksiz olduğu durumlarda sedasyon uygulanır. Uzun sürmeyen ama yine de karmaşık olan teşhis ve tedavi yöntemlerinde sedasyon tercih edilir. Bazen de lokalanestezinin uygulandığı kadar geniş olmayacak alanlarda çalışılabilmesi için minimal bölgelere sedasyon uygulanabilmektedir.

Sedasyon nasıl uygulanır?

Sedasyon damar içi enjeksiyon yoluyla uygulanır. Sedasyonun yoğunluğuna göre bazı durumlarda hasta konuşabilirken bazen de hasta hiçbir şeyi hatırlamayacak kadar uykulu hissedebilir. İleri yaştaki hastalarda solunum yavaşlayabileceğinden hastalara oksijen verilebilir. Genel anesteziden farkı hasta hiçbir zaman bilincini kaybetmez. Uykulu hissetse de çoğunlukla bilinç yerindedir.

Minimal sedasyonda hasta uyanık kalır ve doktoruyla konuşabilir. Orta sedasyonda hasta kendini uykulu hisseder. Bazen hastalar orta sedasyon seviyesinde uyuya kalabilir. Derin sedasyondaysa bilincinizi kaybetmeseniz bile ayıldığınızda bir şey hatırlamazsınız. Büyük ihtimalle müdahale sırasında uyursunuz.

Sedasyon bittiğinde hasta hemen uyanır. Uykulu hissetme, reflekslerde yavaşlama ve bulantı; sedasyonun yan etkilerinden birkaçıdır.

Bölgesel Anestezi

Genel anestezi kadar büyük olmayan ama vücudun büyük bir bölümünün uyuşturulması gerektiği operasyonlarda bölgesel anestezi uygulanır. Epidural anestezi, bir çeşit bölgesel anestezidir ve günümüzde en çok doğum için kullanılmaktadır. Böylece anne uyanıktır ve doktora geri bildirimde bulunabilir. Ayrıca doğum için gerekli kasılmaları da sağlayabilir.

Sedasyon ve genel anestezide bazı istenmeyen yan etkiler oluşabilir ancak bölgesel anestezide böyle bir sıkıntı yaşanmaz. Bu yüzden son derece güvenilirdir. Yine de tüm anestezi türlerinde olduğu gibi bazı riskleri taşır ve anestezi uzmanı tarafından uygulanması gerekir.

Lokal Anestezi

Lokal anestezi vücudun belirli bir bölgesinin uyuşmasını sağlar. Genellikle biyopsi uygulamalarında kullanılır. Bazen de derin dikişler atılması gerektiğinde lokal anesteziye ihtiyaç duyulur.

Hasta basınç hissedebilir ancak ağrı hissetmez. Lokal anestezi enjektör yardımıyla uygulanır. Diğer anestezi türlerinde uyuşukluk ve titreme gibi yan etkiler görülürken lokal anestezide bu tür yan etkilere rastlanmaz.

Lokal anestezi hastalar tarafından tercih edilen bir tür değildir. Hasta bilinci açık olacağından ağrı duymaktan endişe eder fakat lokal anestezi en az riski olan türlerden biridir.

Hastaya uygulanacak anestezi türü hastanın geçireceği operasyona, psikolojisine, sağlık durumuna göre değişiklik göstermektedir. Hasta tüm bunları doktoruyla ayrıntılı görüşerek kendisi için en uygun olan tercihi yapabilir. Anestezi uzmanının deneyimi önemli olduğundan, uzman ile görüşerek de doğru kararı aldığından emin olabilir.