İyot, vücudumuz tarafından üretilmeyen ve besinler yoluyla temin edilebilen kimyasal bir elementtir. Tiroid hormonu yapımı için de gereklidir. Vücudun iyot ihtiyacı yeterince karşılanmazsa bu hormonların seviyesi düşer ve belirli sağlık sorunları ortaya çıkar. Dünyadaki en yaygın sorunlardan birisi iyot eksikliği sebebiyle ortaya çıkan hastalıklardır.
Her rahatsızlıkta olduğu gibi iyot eksikliğinin de erken teşhis edilmesi hızlı bir iyileşme dönemine girilmesine yardımcı olacaktır. Bu yüzden bebeklerde ve çocuklarda da bu rahatsızlık hemen tespit edilmeli ve doktora başvurulmalıdır. Bu yaş gruplarında da belirli belirtiler bulunmaktadır.
Düşük veya Erken Doğum
Hamilelik sırasında yaşanan iyot eksikliği düşük, ölü doğum, erken doğum, bebekte zeka geriliği, sağırlık-dilsizlik, şaşılık, felç, guatr, cücelik gibi sorunlara yol açabilir. Ayrıca bebek ölüm hızında artışa neden olabilir.
Tiroit Sorunları
İyot eksikliği tiroit bezi büyümesine neden olur. 6-12 yaş grubundaki çocukların %5’inden fazlasında guatr olma riski vardır ve buna endemik guatr denir. Kronik iyot eksikliği, çeşitli derecelerde hipotiroidi ve tiroit hormon üretimi tablosunu geliştirir.
Tiroit Kanseri
İyot eksikliği bulunanların tiroit bezi, iyot düzeyi normal olanlara oranla, bir besinden ya da herhangi bir kaynaktan gelen iyotu çok daha fazla alır. Bu nedenle nükleer kazalarda radyoaktif iyot çevreye yayılacağından, iyot eksikliği çekenler daha fazla zarar görecek ve tiroit kanseri riskiyle karşı karşıya gelecektir.
Zeka Fonksiyonlarında Bozulma
Hafif ve orta derecede iyot eksikliği çocuklarda nörolojik, psikolojik ve entelektüel sorunlara yol açabilir.
Büyüme Geriliği
Anne karnında iyot eksikliğine maruz kalan çocuklarda cücelik gibi sorunların olabileceğini yukarıda belirtmiştik. Bu durum özellikle okul çağında büyüme geriliği olarak da ortaya çıkabilir. Bu konuda yapılan çalışmalar, büyüme geriliği olan çocuklarda iyot eksikliğini tedavi etmenin, büyüme üzerinde olumlu etkilerinin olduğunu gösterir.
Topraktaki iyot miktarı, sulama suyundan gübrelere kadar pek çok etkene göre değişmekte, doğal olarak topraktan yetişecek meyve ve sebzenin de iyot miktarını değiştirmektedir. Ancak ortalamalarını alırsak, iyot miktarı bakımından en zengin besinleri sıralayabiliriz.
Peynir: Peynir en iyi iyot kaynaklarından biridir. En yüksek miktar ise 65 mcg ile süzme peynirde bulunmaktadır. Örneğin, bir parça kaşar peynirinde ise bu miktar yaklaşık 12 mcg’dir.
İnek Sütü: 1 bardak inek sütü günlük iyot ihtiyacının %59-112’sini karşılamaktadır.
Yumurta: Günlük iyot miktarının %16’sını yumurtalardan alabiliriz. Büyük bir bölümü sarısında bulunmaktadır.
Ton Balığı: Üç parça ton balığı, günlük iyot ihtiyacının %11’ini sağlar.
Morina Balığı: Yağ ve kalori değeri düşük olmasına rağmen, iyot ve faydalı mineraller açısından çok zengin bir balıktır.
Karides: Üç parça karides, günlük değerin yaklaşık %23’üne karşılık gelmektedir.
İyotlu Tuz: İyotlu tuzdan sadece 2 gram kullanmanız, günlük ihtiyacınızı karşılamaya yetecektir. Tuzu serin, hava almayan ve güneş görmeyen bir ortamda tutmayıp yemek piştikten sonra koymazsanız, iyotu kaybolabilir.
