Osteoartroz, halk arasında “eklem kireçlenmesi” olarak bilinen, eklemlerde hafif bir rahatsızlık hissi ile başlayan ve ciddi sakatlıklara neden olacak kadar ilerleyebilen bir durumdur.Hastalık ileri yaşlardaki kişilerde, daha fazla olarak da kadınlarda görülür.
Osteoartrozda risk faktörleri: İleri yaş, aşırı kilo, ailesel yatkınlık, eklemin uzun süre tekrar tekrar kullanılması, kaza veya yaralanmaya bağlı olarak eklem mekaniğinin bozulması veya eklemi tutan bazı romatizmal hastalıkların geç evrelerinde kıkırdak dejenerasyonu gelişir.
Hastalığın belirti ve bulguları: Osteoartrozlu eklemde sertlik, tutukluk veya katılık hissi ve ağrı yanında bazen de şişlik ortaya çıkar. Radyolojik olarak incelendiğinde eklem aralığının daraldığı, eklemi oluşturan kemiklerin birbirine yaklaştığı ve kemikte beyazlaşma (skleroz) olduğu dikkati çeker. Yeni kemik oluşumları gibi kemiksi çıkıntılar (osteofit) büyüyerek eklemi genişletir. Dışarıdan bakıldığında da eklemin normal şeklini kaybederek genişlediği, deforme olduğu görülebilir. Eklemin çevresindeki adaleler zayıflayabilir. . Bir ya da iki eklemde ağrı ve sertlik veya katılık hissi, hareket sırasında eklemden kıtırtı şeklinde ses gelmesi, eklemin genişlemesi, deforme olması ve bazı durumlarda şişlik en önemli belirtilerdir.
Osteoartrit en sık diz, kalça, el parmak eklemleri, ayak başparmağı ve omurgada görülür. Diz osteoartriti özellikle bayanlarda sıktır ve artan kilo (şişmanlık) ile görülme olasılığı artar. Genellikle her iki dizi etkiler. Kalça osteoartriti erkeklerde de kadınlar kadar sık görülür. Doğumsal kalça eklemi uyumsuzlukları, kalça ekleminin edinsel hastalıkları ve belirli meslekler (örneğin çiftçilik) kalça osteoartriti için risk faktörleri arasında sayılmaktadır.
Osteoartroz hastalığını düşündürecek yakınmalar varsa; eklem ile ilgili sorunları artıran ve azaltan faktörler sorularak daha sonra kas iskelet sisteminin muayenesi, sorunlu eklemlerin radyolojik olarak incelemesi ve gerekli laboratuvar testleri yapılarak, eklem sorununun osteoartroza mı yoksa başka bir nedene mi bağlı olduğu araştırılır. Bu incelemeler ile kesin tanı konulamıyor ise veya eklemde osteoartroz yanında eşlik eden başkaca bir sorunun varlığından şüpheleniliyor ise manyetik rezonans görüntüleme veya nükleer tıp incelemeleri gibi daha ileri incelemeler de yapılabilir.
Osteoartroz günlük yaşamda zorluklara ve kısıtlılıklara neden olabilmekle birlikte yaşamı tehdit eden bir hastalık değildir. Ağrıyı azaltmak ve hastanın daha özgürce hareket etmesini sağlamak temel amaçtır Tedavi hastanın gereksinimlerine ve yaşam tarzına göre uyarlanmalıdır. Doktor önerisi ile kullanılacak olan ve ağızdan alınan ilaçlar ağrı ve eklem şişliğini azaltacaktır. Bu ilaçların mide sorunlarına neden olabileceği, karaciğer, böbrek ve bazı kan hastalıklarını olumsuz yönde etkileyebileceği göz önünde bulundurulmalıdır. Krem veya jel şeklindeki sürülecek ilaçlar osteoartritli ekleme ve çevresine direkt olarak sürülebilir. Bunlar ağızdan alınan ilaçlar ile birlikte de kullanılabilir.
Hasta kilolu ise ve dizde, kalçada, belde veya ayak eklemlerinde osteoartroz varsa kilo vermek yakınmaları azaltacaktır. Eklemin şiş ve ağrılı olduğu dönemlerde istirahat ettirilmesi uygun olur. Gerekirse hekim önerisi ile buz uygulaması yapılabilir. Deri duyarlılığı ve tolerans açısından gerek sıcak ve gerekse soğuk uygulamalar mutlaka hekim önerisi veya onayı ile yapılmalıdır
Osteoartritin tamamen düzelmesini sağlayan bir tedavi yoktur. Kilo kaybı ve düzenli kas geliştirme egzersizleri faydalıdır.
Öncelikle basit ağrı kesiciler, yetersizlik durumunda antiinflamatuar ilaçlar kullanılır.
Ağrıların arttığı ve eklemde sıvı biriktiği alevli dönemlerde eklem içine steroid enjeksiyonu yapılabilir.
Azalmış eklem içi sıvısının yarattığı ağrılar için, eklem içine “hyalüronik asit” enjeksiyonları erken dönemde faydalıdır.
PRP (Platelet rich plasma) ve Kök hücre uygulamalarında da hasta fayda sağlamaktadır
İleri derecedeki kireçlenmelerde PROTEZ uygulaması kaçınılmazdır ve yaşam kalitesini olumlu yönde etkiler.
